Đầu tiên, văn hóa doanh nghiệp (VHDN) là chủ đề rất nhiều doanh nghiệp, doanh nhân và diễn giả nói tới. Nhưng thực tế việc hiểu về văn hóa doanh nghiệp hiện nay còn rất nhiều điểm không chính xác và làm cho doanh nghiệp hiểu sai. Bài viết này sẽ giới thiệu một số khái niệm cơ bản nhằm giúp cho các doanh nghiệp có hướng lựa chọn phát triển VHDN phù hợp.

Doanh nghiệp nào cũng có văn hóa doanh nghiệp

Văn hóa doanh nghiệp để hướng tới tầm nhìn của doanh nghiệp

Đầu tiên, chúng ta cần quay lại câu hỏi muôn thuở mà đôi khi doanh nghiệp quên mất. Đó là: doanh nghiệp sẽ là ai? sẽ như thế nào? Sẽ có quy mô hoạt động như thế nào? Sẽ làm gì? Sau 3 năm, 5 năm hay 10 năm nữa.Đây chính là tầm nhìn của doanh nghiệp và nghiệm vụ của doanh nghiệp là xây dựng và triển khai các công việc nhằm đạt được tầm nhìn đó.

Ví dụ: một doanh nghiệp sẽ đặt ra tầm nhìn là trở thành doanh nghiệp sáng tạo game điện thoại có doanh số nằm trong top 10 của thế giới sau 5 năm nữa. Như vậy, doanh nghiệp sẽ cần có rất nhiều việc để làm để đạt được tầm nhìn này và thường những công việc này sẽ được chia ra theo các mốc theo từng năm. Giả dụ như là 5 năm nữa, Top 10 doanh nghiệp ngành game lớn nhất sẽ có doanh số là 100 triệu USD. Như vậy, với doanh số của doanh nghiệp hiện nay là 50 triệu USD thì doanh nghiệp cần tăng doanh thu tối thiểu 10 triệu USD/ năm.

Để làm được điều này, thì doanh nghiệp sẽ cần có những con người có những phẩm chất nhất định. Trong ví dụ này, chúng ta hiểu là doanh nghiệp làm game điện thoại thì sẽ cần những con người sáng tạo đột phá, tốc độ nhanh, tư duy cởi mở, ham học hỏi, nhưng lại phải phối hợp với nhau chặt chẽ và cởi mở (ví dụ như vậy). Với những con người này, văn hóa làm việc, vui

Do đó, văn hóa doanh nghiệp cần làm sao để doanh nghiệp hình thành những con người như vậy và định hướng những người hội nhập cũng phải hướng tới những tính cách, giá trị như vậy. Ai làm sai hoặc không đúng thì sẽ bị đào thải.

Sẽ rất dễ hiểu nếu chúng ra dùng ví dụ ngược lại. Cũng là doanh nghiệp trên với tầm nhìn hướng tới việc trở thành doanh nghiệp sáng tạo game điện thoại có doanh số nằm trong top 10 của thế giới sau 5 năm nữa. Nhưng hiện nay văn hóa doanh nghiệp rất bảo thủ, làm việc cần rất nhiều giấy tờ, chữ ký. Khi phê duyệt những dự án sáng tạo mới thì cần lập hội đồng thẩm định, xin ý kiến, họp hành nhiều. Các quản lý không muốn ra quyết định vì sợ chịu trách nhiệm cá nhân mà thường đưa lên bên trên quyết. Như vậy, liệu với văn hóa đang có, doanh nghiệp có thể đạt được tầm nhìn của mình đặt ra không? Có thể là khả năng đạt được rất là thấp.

Quay lại câu hỏi ban đầu: như thế nào là VHDN phù hợp? VHDN phù hợp chính là văn hóa mà sẽ giúp doanh nghiệp của bạn đạt được tầm nhìn và sứ mệnh của doanh nghiệp.  Như vậy, VHDN có thể phù hợp với một giai đoạn phát triển của DN. Và khi DN đặt ra một tầm nhìn mới, VHDN có thể phải thay đổi để phù hợp với giai đoạn tiếp theo. Một doanh nghiệp Việt Nam khi đặt ra mục tiêu vươn ra chinh phục những thị trường nước ngoài, tuyển dụng nhiều nhân sự bản xứ để vận hành thì lúc này, doanh nghiệp cũng cần có VHDN phù hợp để các nhân sự ở các quốc gia khác nhau có thể cùng làm việc chung. Nếu VHDN vẫn giữ như cũ khi chỉ kinh doanh tại Việt Nam sẽ khó thu hút và giữ chân nhân sự tại nhiều quốc gia khác nhau.

Xây dựng Văn hóa doanh nghiệp từ đâu?

Đầu tiên, chúng ta quay lại “bộ bàn thờ” của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần rà soát và xây dựng lại tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi của minh. Trong đó, giá trị cốt lõi là những đặc tính, đặc thù mà doanh nghiệp và con người của mình bắt buộc phải có để đạt được tầm nhìn. 

Từ giá trị cốt lõi, chúng ta xây dựng ra bộ quy tắc ứng xử (COC - Code of Conducts) và sau đó là sổ tay nhân viên (handbook). Trong đó, những giá trị mà doanh nghiệp hướng đến được quy định rõ và hướng dẫn rõ ràng cho nhân viên tại tất cả các vị trí từ lãnh đạo đến quản lý. Ví dụ: Trong giá trị cốt lõi có giá trị “Chuyên nghiệp”. Chữ “chuyên nghiệp” này cần được phân tích rõ trong bộ COC và hướng dẫn rõ ràng trong bộ Handbook. Đối với nhân viên bán hàng, chuyên nghiệp có nghĩa là: hình ảnh (trang phục như thế nào/ nguyên tắc về business etiquette); phản hồi khách hàng (thời gian, từ ngữ, cách thức…); tuân thủ quy trình (quy trình làm việc, hướng dẫn công việc…); hình ảnh cá nhân (ứng xử trên mạng xã hội…); hợp tác với các bộ phận khác (cách thức/ nguyên tắc…)...

Như vậy được hiểu là, với giá trị cốt lõi “Chuyên Nghiệp” này các nhân viên sẽ có một loạt hướng dẫn để ứng xử và thực hiện công việc của mình. Khi làm đúng như vậy, nhân viên đó là người đang thực hiện đúng giá trị cốt lõi và góp phần xây dựng VHDN theo đúng định hướng của doanh nghiệp.

Với một vị trí khác, như nhân viên lau dọn vệ sinh văn phòng. “Chuyên nghiệp” sẽ được định nghĩa khác. Ví dụ: quản lý dụng cụ (dụng cụ luôn được bảo quản tốt, treo đúng chỗ); bảo đảm sạch sẽ khu vực quản lý (không để bẩn vì bất cứ lý do gì); luôn mỉm cười (khi gặp nhân viên và khách hàng…). Như vậy được hiểu là: cùng một giá trị chuyên nghiệp, hai vị trí sẽ cần làm/ cư xử khác nhau. Tuy nhiên, khi cả hai cùng làm đúng theo COC và handbook thì VHDN sẽ được định hình đúng theo mong muốn của doanh nghiệp.

Để xây dựng VHDN phù hợp và hiệu quả, rất nhiều doanh nghiệp cần sự hỗ trợ từ các chuyên gia tư vấn. Một trong những vấn đề lớn mà doanh nghiệp thường gặp phải trong quá trình xây dựng VHDN đó là vấp phải sự phản ứng vì không biết “Quản trị sự thay đổi”. Do đó, lý thuyết và thực tế luôn có một khoảng cách và để xây dựng một VHDN vững mạnh, doanh nghiệp cần tối thiểu 3 năm.

Hãy hiểu đúng về VHDN để có lộ trình xây dựng VHDN phù hợp cho doanh nghiệp của mình.